لرستان سرزمینی دارای تمدن چند هزار ساله است و برای مناسبت‌های مختلف آداب و رسوم خاصی دارد. اما این آداب و رسوم شاید در کنج خاطرات پدران و مادران ما نقش بسته باشد که با مرور این آئین‌ها می‌توان آیینه رسوم قدیمی را که غبار فراموشی گرفته‌اند، صیقل داد.
مردم لرستان در این ماه بیشتر از هر ماه دیگر به مساجد می‌روند و سعی می‌کنند تا نمازهای یومیه خود را به جماعت بخوانند و معتقدند که ماه رمضان فرصتی برای کسب تقوا و انس با معنویت است. غبارروبی مساجد یکی از آیین‌های مشترک در بیشتر استان‌های ایران از جمله لرستان است.
مردم این دیار همانند مردم دیگر استان‌های کشور در ماه رمضان آداب و رسوم خاص خود را دارند که یکی از مهم‌ترین آداب و رسوم مردم این دیار در ماه رمضان «صله ارحام» است؛ به‌طوری‌که سعی می‌کنند در این ماه بیش از همه ایام سال افراد فامیل و آشنایان را به هنگام افطار به منزل خود دعوت و به بهترین شکل از آنها پذیرایی کنند.
امروزه با تغییر فرهنگ و سبک زندگی‌ها برخی از آداب و رسوم کم‌رنگ شده‌اند، اما هنوز هم خیلی از خانواده‌های لرستانی به برخی از آیین‌ها معتقدند و از جمله این‌که سعی می‌کنند افطار را در کنار هم باشند. مگر، کسی به دلیل مشغله کاری نتواند به زمان افطار برسد.
کاسم‌سا
یکی از سنت‌های زیبای مردم این دیار که در ایام ماه مبارک رمضان بسیار پررنگ‌تر می‌شود، فرستاندن بخشی از غذای افطار و سحر به منزل همسایه‌هاست که قوم لر به آن «کاسم‌سا» می‌گویند. این رسم هنوز هم کمابیش در این استان برگزار می‌شود.
سحری‌خوانی
از جمله آیینی که امروزه می‌توان گفت در شهر به فراموشی سپرده شده است، آیین سحری‌خوانی است. سحر در خرم‌آباد آداب مختص خود را داشت. کهنسالان می‌گویند که در گذشته به امید بانگ خروس نمی‌ماندیم. در زمان نبود ساعت و رادیو، عده‌ای به نام «جارچی»، سرنانوازان و دهل‌نوازان در محله‌ها با آواز «مسلمو هیز کو که وقت خوا، که وقت شیرین شپوهه» مردم را برای خوردن سحری بیدار می‌کردند. بعضی از خطیبان ساکن محله نیز برای سحرخوانی به پشت‌بام می‌رفتند و پس از حمد و ثنای الهی به دعاگویی و مناجات‌خوانی می‌پرداختند.
افرادی نیز به‌وسیله کوبه درخانه، بانگ بر پشت‌بام و مشت‌زنی بر دیوار خود را موظف می‌دیدند بستگان، همسایگان و سایر اهل کوی و برزنی که سکونت داشتند را بیدار کنند تا روزه‌داران بتوانند فرصت کافی برای سحری‌خوردن داشته باشند.
بین مردم لر داستانی نقل می‌شود که شماری اعتقادات خاص خود را داشتند و زمانی که از آنها می‌پرسیدند چگونه از خواب بیدار می‌شوید، می‌گفتند که «من به بالش خود می‌گویم ای بالشت مدیونی اگر مرا بیدار نکنی» / «ای بالشت مدیونی ار منه بیار نکی».
در هر کوی یکی دو تن به‌عنوان مؤذن به پشت‌بام می‌رفتند و اذان می‌گفتند. بعد از آن‌که مسجدها بلندگودار شدند و اذان از بلندگوهای مسجد و رادیو پخش می‌شد باز هم عده‌ای گویی نذر داشتند و بر پشت‌بام اذان می‌خواندند. با وجود آن‌که رادیو در بیشتر خانه‌ها وجود داشت، اما ارتشی‌ها به سنت سال‌های پیش از ورود رادیو، با شلیک توپ برفراز قلعه فلک‌الافلاک و پاسنگر پایان سحری‌خوری و زمان افطار و روزه‌گشایی را اعلام می‌کردند.
حیدری‌خوانی
از دیگر آیین‌های مردم این سرزمین می‌توان به «حیدری‌خوانی» اشاره کرد. آیینی که در گذر زمان کم‌رنگ شده است.
به دلیل این‌که درگذشته افراد باسواد کمی وجود داشت، قرآن نیز در تمام خانه‌ها موجود نبود؛ در ماه مبارک رمضان مردم به خانه افراد باسوادی که قرآن داشت می‌رفتند و او برای آنها قرآن تلاوت می‌کرد.
همچنین مردم لرستان بعد از تلاوت قرآن کتاب حمله حیدری نیز می‌خواندند. هر چند در همه شب‌های سال حیدری‌خوانی را داشته‌اند. اما در ماه رمضان به خصوص در شب‌های قدر به شیوه‌ای خاص‌تر این کار را انجام می‌دادند.
شب قدر
برگزاری جشن نیمه ماه مبارک مصادف با ولادت امام حسن مجتبی (ع)، نذری دادن، برپایی محافل انس با قرآن کریم، تلاوت و تفسیر کلام وحی، رسیدگی به محرومان و نیازمندان، زیارت اماکن متبرکه، حضور در مراسم مذهبی و برگزاری آیین احیا در لیالی قدر از دیگر آداب معنوی مردم این دیار همچون دیگر نقاط ایران در ماه مبارک رمضان است.
عید فطر
مردم لرستان در روز عید فطر، زکات فطریه خود را به فقرا و کسانی که مستحق گرفتن زکات هستند؛ می‌دهند و مقداری از پول زکات را هم صرف بنای مسجدهای محل می‌کنند یا به نزدیک‌ترین اقوام خود که مستمند هستند؛ می دهند. .نماز عید فطر و اجرای سنت پسندیده صله رحم و عیددیدنی از دیگر اداب این روز در لرستان است.
آداب و رسوم لرستان در ماه مبارک رمضان
مردم دینداران لرستان دو سه روز پایانی ماه شعبان را روزه می‌گرفتند و به پیشواز ماه رمضان یا به سخن بومی‌ها «وِنِها/ پیشاپیش» می‌رفتند. برخی نیز شب اول ماه نیت می‌کردند و پس از دعا از خدا می‌خواستند که صحت و سلامت یک‌ماه روزه‌داری را پیدا کنند.
سحری خوانی مردم لرستان با سرنا و دهل
در قدیم برای بیدار کردن برای سحر در لرستان عده ای با آواز، دهل یا سرنا و دهل به مراسم سحری خوانی می پرداختند این افراد معمولا افرادی آگاه بودند و به هنگام اذان را می‌خواندند تا مردم از خوردن دست نگه‌دارند
«کاسم‌سا» سنتی کهن در لرستان
یکی از سنت های رایج مردم لرستان در ماه مبارک رمضان فرستادن بخشی از غذای افطار و سحر به منزل همسایگان است که به زبان محلی به آن «کاسم سا» می گویند.
یکی از سنت های که در بین مردم لرستان در ماه رمضان رایج است اجرای سنت پسندیده صله ارحام است.
مناجات های مردم لرستان در شب قدر
در شبهاى قدر مردم پس از افطارى خوردن و مختصرى استراحت به مساجد مىروند و مشغول عبادت و مناجات با پروردگار خود می‌شوند.
در روز بیست و یکم ماه مبارک نیز مردم در مساجد جمع شده و در غم از دست دادن اولین مولاى شیعیان به سوگ مىنشینند؛ مبلغان دینی که در این ایام به نقاط مختلف استان اعزام مىگردد، در خانه‌یکی از مردم و اهالى منطقه سکنى مىگزیند و تا پایان ماه مبارک مى‌بایستى در همان منزل ساکن باشد.
ج‍م‍‍ع‌‌‌آور‌ی فطریه برای مستمندان ب‍ه‌‌ویژه اف‍ر‌اد‌ی‌‌ک‍ه ن‍س‍ب‍ت ف‍‍ام‍ی‍ل‍‍ی با ی‍ک‍دی‍گ‍ر دارند، نیز یکی از آداب ح‍س‍ن‍ه‌‌‌ا‌ی است که از دی‍رب‍‍از در این استان وجود داشته است.
پختن حلوای شب بیست و یکم رمضان
مردم لرستان در روزهای عزاداری و شب‌های قدر، حلوای نذری می‌پزند و ب‍ن‍‍ا به سنتی دیرینه مقداری از این حلوای نذری را به‌عنوان شیرینی عید فطر نگه می‌دارند، آنها معتقدند این حلوا مقدس و خوش یمن است و به‌همین دلیل اولین صبحانه ماه شوال را در روز عید فطر، با این حلوا کامل می‌کنند.
حیدری خوانی سنت دیرینه لرستان
معمولا هرشب به ویژه در شب‌های قدر بعد از تلاوت قرآن کتاب حمله حیدری نیز خوانده می‌شد که خود از آیین‌های ویژه مردم لرستان است.
از عمده غذاهای محلی که برای سحر بر سر سفر سحر در لرستان مرسوم است نان گرده و غذاهایی مانند سغدو و پشکه که نوعی آش است را در زمان افطار مصرف می‌کردند
جارچی خبر از آمدن سحر می‌دهد
مانند بسیاری از اقوام دیگر، لرستانی‌ها هم مراسم برای بیدار کردن روزه داران در سحر دارند. هنوز هم در شهرهای کوچک و روستاهای این منطقه، کسانی با نام جارچی هستند که هنگام سحر بیدار می‌شوند و با گشت و گذار در کوچه‌ها، سحری خوانی می‌کنند و به همسایگان خود خبر آمدن سحر را می‌دهند.
حلوای مقدس می‌پزند
یکی از رسوم سنتی دیرینه مردم لر پخت حلوایی با نام حلوای مقدس است. لرها در روزهای عزاداری و شب‌های قدر، حلوای نذری می‌پزند و بخشی از آن را برای عید فطر کنار می‌گذارند. به باور آنها، این حلوا مقدس است و خوردن آن در صبحانه روز عید فطر پس از یک ماه عبادت و بندگی، شگون دارد.
بروجردی‌ها در شب ۲۱ ماه رمضان رسم بر پخت چند نوع حلوا از جمله حلوا ارده، ارده شیره، حلوا مغزی، حلوا شکری و ترحلوا دارند که از بین آنها مراسم پخت ترحلوا از معروف‌ترین آنهاست که هنوز هم این رسم اجرا می‌شود.
حیدری خوانی می‌کنند
یکی از زیباترین و ارزشمندترین آیین مردم لر در ماه مبارک رمضان، رسم حیدری خوانی است. طبق این رسم، یکی یا چندتن از متدین‌ترین مردم منطقه در شب‌های رمضان به خصوص شب‌های قدر بعد از قرائت قرآن، مجموعه اشعاری را که درباره زندگی پیامبر(ص) و نبردهای علی(ع) از اواخر قرن نهم تا اوایل قرن چهاردهم هجری قمری در کتاب حمله حیدری است را می‌خوانند و آیین حیدری خوانی را به جا می‌آورند.
«حیدری خوانی» به عنوان یکی از برترین، اثربخش ترین و متفاوت ترین رفتارهای آیینی – نمایشی مردمان لر، هنوز هم در استان لرستان توسط متخصصان و هنرمندان این امر اجرا می‌شود و به عنوان یکی از میراث ناملموس ایران به ثبت رسیده است.
صداقت را در کسب و کار می‌بینند
فرهنگی که در حال حاضر در بازارهای لرستان در ماه رمضان وجود دارد، فرهنگ بازاری پر از صداقت، ثبات و بخشش است. به عقیده آنها کاسبان در ماه مبارک، با انصاف و مدارا با مشتریان برخورد می‌کنند و قیمت‌ها ثابت است. آنچه در پس این تصویر وجود دارد، باور مردم لر از ایام دور است که اعتقاد داشتند، در ماه مبارک نباید معاملات سنگین و بزرگی انجام داد. باید از توجه به مال و کسب درآمد پرهیز کرد و به عبادت و بندگی پرداخت.
مستمندان فطریه می‌گیرند
لرستانی‌ها طبق رسم و آیینی که دارند، هر ساله با رسیدن عید فطر، فطریه‌های خود را جمع می‌کنند و به افراد مستمندی که از نزدیکان، اقوام و خویشان‌شان محسوب می‌شود، اهدا می‌کنند.
